วิธีปลูกกะเพราต้นเดียวให้เก็บกินได้ทั้งปี
กะเพรา, โหระพา และแมงลัก นั้นคล้ายๆ กัน
ฝรั่งเรียกกะเพรา, โหระพา และแมงลักนั้นว่าเบซิล (basil) เหมือนกันแต่ต่างกันตรงคำคุณศัพท์ที่แตกต่างกันคือ holy basil (กะเพรา), sweet basil (โหระพา), lemon basil (แมงลัก)
โปรดสังเกตว่ากะเพราเป็นพืชประเภทเบซิลชนิดเดียวที่มีชื่อแปลจากภาษาอังกฤษว่า "เบซิลศักดิ์สิทธิ์" ในขณะที่โหระพาแปลว่าเบซิลหวานและแมงลักแปลว่าเบซิลที่มีกลิ่นมะนาว
เลือกพันธุ์กะเพรา
วิธีการปลูกกะเพราทำได้ง่ายมาก แต่ก่อนอื่นให้เลือกก่อนว่าชอบกะเพราแบบไหน กระเพราขาวใบใหญ่ หรือกะเพราแดงที่กลิ่นเข้มข้นมากกว่า เมื่อตัดสินใจได้แล้วจะได้ลงมือปลูกกัน
วิธีปลูกกะเพรา
การปลูกกะเพราทำได้ทั้งโดยวิธีเพาะเมล็ด และวิธีชำกิ่ง แต่วิธีเพาะเมล็ดกะเพราจะโตช้ากว่า จึงแนะนำให้ใช้วิธีชำกิ่ง
การเลือกกิ่งพันธุ์ให้เลือกกิ่งกลางแก่กลางอ่อนที่ยังไม่เคยออกดอก ตัดกิ่งยาวประมาณ 4-5 นิ้วมาปักชำในกระถาง โดยปักเอียง 45 องศา รดน้ำให้ชุ่ม ไม่กี่วันกะเพราก็แตกรากแตกใบ ต้นโตเร็วกว่าวิธีเพาะเมล็ดมาก
เมื่อกะเพราแตกกิ่งดีแล้วจะปลูกในกระถางต่อไปก็ได้ หรือนำไปปลูกลงดินก็ได้ ข้อแตกต่างคือถ้าย้ายมาปลูกลงดินจะได้กะเพราที่ต้นสูงใหญ่กว่า วิธีปลูกลงดินถ้ามีพื้นที่เหลือพอก็ปลูกหลายต้นได้เลย โดยปลูกให้ต้นห่างกัน 20-30 เซนติเมตร
เทคนิคการเก็บกะเพรา
เมื่อกะเพราโตแล้วถึงเวลาจะเก็บมาทำอาหาร มีเทคนิคว่าอย่าใช้วิธีเด็ดใบ แต่ให้ตัดมาทั้งยอดเลย เพราะเมื่อตัดยอดมาแล้วกะเพราจะแตกยอดใหม่และใบหนากว่าเก่า ถ้าเก็บยอดกะเพรามาทำอาหารไม่ทันก็ต้องคอยดูแลตัดยอดทิ้งทุกสัปดาห์ โดยเฉพาะถ้าเห็นยอดไหนออกดอกต้องตัดทิ้งให้หมดทันที อย่าปล่อยให้กะเพราออกดอกเด็ดขาดเพราะต้นจะโทรมง่ายและหมดอายุเร็ว
คอยดูแลรดน้ำให้พอ ใส่ปุ๋ยบ้าง และคอยตัดยอดตัดดอกทิ้งอย่าให้ออกดอก แค่นี้กะเพราต้นเดียวก็จะต้นสูงใหญ่และอายุยืนเป็นอาหารคู่ครัวได้เป็นปีเลยทีเดียว
กะเพราแดง พืชสมุนไพรรักษาโรคและนิยมนำมาประกอบอาหาร
กะเพราแดงภาษาอังกฤษ : Red Holy Basil
กะเพราแดงชื่อวิทยาศาสตร์ : Ocimum tenufiorum L.
ชื่อเรียกอื่น ๆ : กอมก้อดง (เชียงใหม่), กะเพราขน (ภาคกลาง), อีตู่ไทย (ภาคอีสาน), ห่อกวอซู (กะเหรี่ยง) ฯลฯ
วงศ์ : Lamiaceae (เดิมคือ Labiatae)
กะเพราแดง เป็นพืชล้มลุกที่มีอายุยืนยาวกว่าพืชผักทั่วไป โดยเป็นพืชในเขตร้อนในถิ่นโลกเก่า เช่น เอเชีย แอฟริกา ซึ่งพบมากในแถบเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทยที่พบมากและขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด กะเพราแดงนับเป็นสมุนไพรในตำรายาไทย โดยสามารถนำมาใช้รักษาโรคต่าง ๆ ได้มากกว่า 10 โรค ถือเป็นผักชนิดหนึ่งที่มีกลิ่นหอมฉุน มีรสเผ็ด นิยมนำมาประกอบอาหารอย่างเมนูผัดกะเพรา
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นกะเพราแดง
กะเพราแดงนอกจากจะเป็นพืชอาหารแล้ว ยังเป็นสมุนไพรที่สามารถนำมาใช้รักษาโรคได้ด้วย อีกทั้งยังถือเป็นไม้ประดับชนิดหนึ่งที่ให้ความสวยงาม โดยกะเพราแดงนั้นถือเป็นไม้ที่ชาวฮินดูเคารพเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งเป็นไม้ที่มีความเกี่ยวข้องกับนางลักษมี พระชายาของพระวิษณุหรือองค์พระนารายณ์ ถูกใช้ในพิธีกรรมบูชาพระวิษณุ ชาวฮินดูจึงเรียกกะเพราว่า Tulasi ที่แปลว่า “ไม่มีสิ่งใดเปรียบเทียบได้” หรืออยู่ในฐานะที่สูงส่งนั่นเอง ในขณะเดียวกันชาวคริสต์ก็ถือว่ากะเพราเป็นพืชศักดิ์สิทธิ์เช่นเดียวกัน โดยถือว่าเป็นลูกไม้ที่งอกออกมาจากหลุมศพพระเยซู นอกจากนี้ในวรรณกรรมโบราณ ว่าถึงตัวเอกในละครที่ตั้งใจรดน้ำต้นกะเพราแดงด้วยหยดน้ำตา ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความรู้สึกแห่งความฉุน ความโกรธ ความรัก ความอาลัยรักในใบกะเพราแดง
ควรปลูกบริเวณใดของบ้าน
สำหรับการปลูกกะเพราแดงควรปลูกในบริเวณที่มีแสงแดดส่องถึงตลอดวันจะดีที่สุด เพราะกะเพราแดงชอบอากาศร้อน หากปลูกไว้ในบริเวณที่โดนแสงแดดแบบเต็มวันจะทำให้ต้นเจริญเติบโตได้ดีขึ้น และถ้าหากปลูกไว้ใกล้ ๆ ครัวก็จะยิ่งทำให้สะดวกต่อการนำมาใช้ประกอบอาหารมากยิ่งขึ้น
ลักษณะของต้นกะเพราแดง
- ลำต้น กะเพราแดงเป็นพืชล้มลุก มีลักษณะเป็นทรงพุ่ม ลำต้นของต้นกะเพราแดงมีความแข็งแรง ยิ่งอายุมากก็จะมีต้นที่โตและแข็งแรงมากขึ้น ลำต้นเดี่ยว มีลักษณะกลม ๆ มีสีเขียวอมม่วงแดง มีความสูงเฉลี่ยไม่เกิน 70 เซนติเมตร บริเวณลำต้นจะปกคลุมด้วยขนอ่อน
- ใบ ใบกะเพราแดงเป็นใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน โดยใบยอดจะมีขนอ่อน เนื้อใบบาง ใบมีขนาดเล็กกว่าใบกะเพราขาว รูปร่างใบมีลักษณะเป็นรูปรี หรือรีขอบขนาน มีความยาวประมาณ 1-2.5 เซนติเมตร ปลายและโคนใบแหลมหรือมน ขอบใบหยัก กลิ่นจะหอมแรงกว่ากะเพราทั่วไป
- ดอก ดอกกะเพราแดงจะออกเป็นช่อที่บริเวณปลายยอด ดอกมีสีขาวแกมม่วงแดง มีจำนวนมาก กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกัน ปลายมีความเรียวแหลม ด้านนอกมีขน กลีบดอกแบ่งเป็น 2 ปาก ปากบนมี 4 แฉก ส่วนปากล่างจะมี 1 แฉก และปากล่างนั้นจะยาวกว่าปากบน มีขนประปราย เกสรเพศผู้มี 4 อัน
- ผล ผลของกะเพราแดงมีลักษณะเป็นผลแห้ง เมื่อแตกออกจะมีเมล็ดสีดำจำนวนมาก ซึ่งเมล็ดมีลักษณะเป็นทรงรีเล็ก ๆ สีดำ
วิธีการปลูก
สำหรับวิธีการปลูกกะเพราแดงสามารถใช้เมล็ดปลูกและชำกิ่ง สำหรับการปลูกด้วยเมล็ดจะใช้เมล็ดกะเพราแดงที่แห้งแตกมาหว่านลงดินที่จะใช้ปลูก หากได้รับน้ำและอุณหภูมิที่เหมาะสมก็จะสามารถงอกขึ้นเป็นต้นได้ ซึ่งการขยายพันธุ์กะเพราแดงนั้นจะนิยมใช้เมล็ดในการเพาะต้นกล้า โดยหว่านลงแปลงปลูก หลังจากนั้นรดน้ำ 1-2 ครั้ง/วัน จนกล้าแตกใบแท้ 2-5 ใบ ก็สามารถขุดต้นกล้าเพื่อย้ายลงในแปลงหรือกระถางตามต้องการ
วิธีการดูแล
- แสง กะเพราแดงชอบอากาศร้อน ดังนั้นควรให้ต้นกะเพราแดงได้รับแสงแดดแบบเต็มวัน จะช่วยให้ต้นเจริญเติบโตได้ดีและเร็วขึ้น
- น้ำ ควรให้น้ำหลังจากปลูกวันละ 1-2 ครั้ง หรืออาจให้วันเว้นวันเมื่อต้นกะเพราแดงแตกกิ่งเป็นพุ่มใหญ่
- ดิน กะเพราแดงอยู่ได้กับดินทุกชนิด แต่ถ้าหากใช้ดินร่วนและระบายน้ำได้ดีในการปลูกจะช่วยให้ผลผลิตที่ดีกว่า สำหรับระยะการปลูกนั้นควรเว้นความห่างเพื่อให้กะเพราแตกพุ่ม 30 เซนติเมตร
- ปุ๋ย ให้ปุ๋ยคอก อัตรา 200 กิโลกรัม/ไร่ ร่วมกับปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 ในอัตรา 30-50 กิโลกรัม/ไร่ หลังปลูกประมาณ 2-4 สัปดาห์
การเก็บเกี่ยวผลผลิต
สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตของกะเพราแดงได้ประมาณ 2 เดือน หลังจากการปลูก โดยสามารถใช้มือเด็ดยอดอ่อนหรือใช้กรรไกรตัดกิ่ง สามารถเก็บเกี่ยวไปได้เรื่อย ๆ ในทุก ๆ 20-30 วัน ทั้งนี้กะเพราแดงนั้นเป็นผักที่ค่อนข้างบอบบาง ช้ำและเหี่ยวง่าย ดังนั้นควรเก็บอย่างเบามือแล้วนำใส่ในภาชนะที่เตรียมไว้
ประโยชน์และสรรพคุณต่าง ๆ
- สามารถนำกะเพราแดงมาประกอบอาหารในเมนูต่าง ๆ ได้ เช่น ผัดกะเพรา ต้มยำ ต้มโคล้ง แกงเลียง แกงป่า ผัดฉ่า เป็นต้น
- ช่วยป้องกันรักษาดวงตา ป้องกันแก้วตาขุ่น ฟื้นฟูจอประสาทตา บำรุงสายตา ช่วยในการมองเห็น รวมถึงลดอาการบวมของเส้นประสาทตาจากการป่วยโรคเบาหวาน
- แก้หวัด แก้ไข้สันนิบาต ช่วยรักษาไข้มาลาเรีย รักษาอาการวิตกกังวล เครียด และซึมเศร้า
- ใช้ใบและยอดกะเพราแดงในการรักษาอาการกรดไหลย้อน แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ จุกเสียด แน่นหน้าอก แก้คลื่นเหียนอาเจียน รักษาแผลในกระเพาะ และช่วยให้เจริญอาหาร
- แก้ซางตานขโมย สามารถใช้ใบกะเพราแดงสดมาตำให้ละเอียดแล้วผสมกับยามหาหิงคุ์ นำมาทาที่บริเวณสะดือของเด็กแก้ปวดท้อง นอกจากนี้ยังมีสรรพคุณช่วยเพิ่มน้ำนมให้กับสตรีหลังคลอดบุตร ขับน้ำนม บรรเทาอาการไข้เรื้อรัง แก้ปวดฟัน รักษากลาก เกลื้อน และโรคหูดได้
- สามารถนำมาชงดื่มบำรุงธาตุและลดน้ำตาลในเลือดในปัสสาวะได้
- น้ำคั้นจากใบกะเพราแดงสามารถช่วยขับเหงื่อ ขับเสมหะ แก้ไข้ ขับลม แก้ปวดหลัง และใช้หยอดแก้ปวดหูได้
- สามารถนำเมล็ดกะเพราแดงมาแช่น้ำพองเป็นเมือกแล้วใช้พอกตาเมื่อมีขี้ผงฝุ่นเข้าตา ไม่ให้ขอบตาบวมช้ำ
- น้ำมันกะเพราแดงสามารถใช้ป้องกันและไล่ยุงได้
- คนไทยสมัยก่อนนิยมทานแกงเลียงใบกะเพราหลังคลอดบุตร เพื่อขับลมและบำรุงธาตุให้เป็นปกติ
ข้อแนะนำเพิ่มเติม เพื่อให้ได้ผลดีควรใส่ปุ๋ยควบคู่กับการแกล้งกระเพรา
1. กระเพราใบเขียว ก้านแดง เป็นพันธุ์ที่มีใบ และดอกเป็นสีขาว แต่มีลักษณะก้านใบ และก้านดอกเป็นสีแดง รวมถึงใบเขียวหรือเขียวอมแดง เป็นกระเพราที่มีกลิ่นฉุน และ เผ็ดร้อน กำลังพอดี เหมาะสำหรับนำมาทำผัดกระเพรา เพราจะได้รสชาติกระเพราที่กลมกล่อม หอมกำลังพอดี
2. กระเพราใบเขียว ก้านเขียวหรือก้านขาว เป็นพันธุ์ที่มีก้านใบ ก้านดอก ใบ เป็นสีเขียว และดอกเป็นสีขาว มีใบใหญ่ รสชาติออกหวาน ไม่ค่อยมีกลิ่นฉุนหรือรสเผ็ด
3. กระเพราใบแดง ก้านแดง เป็นพันธุ์มีก้านใบ ก้านดอก และดอกเป็นสีแดงอมม่วง ใบมีสีแดงม่วงอมเขียว เป็นกระเพราที่มีกลิ่นฉุนมาก และ รสเผ็ดรอนมากที่สุดในกระเพราทั้งหมด เหมาะสำหรับนำมาทำอาหารที่ต้องการปรุงรสให้เผ็ดร้อน เช่น ต้มโคล้ง หรือ ผัดกระเพราที่มีรสจัด
วิธีการปลูกกะเพราด้วยการปักชำ
#วิธีปลูกกะเพราต้นเดียวให้เก็บกินได้ทั้งปี #กะเพราแดง #HolyBasil #กะเพรา #SweetBasil #โหระพา #LemonBasil #แมงลัก #RedHolyBasil
ที่มา :: farmchannelthailand.com , https://stri.cmu.ac.th
https://ittm.dtam.moph.go.th , postnoname.com , http://www.tojeen.com/
